Moordsoldaat

Het uitgaansleven in 17^e-eeuws Amsterdam was bijzonder levendig. Talloze kroegen, wijnhuizen, bordelen en herbergen waren in de stad te vinden. Door de fanatieke alcoholconsumptie kwam het geregeld voor dat beschonken bezoekers met elkaar op de vuist gingen. Sporadisch liepen deze vechtpartijen zodanig uit de hand dat er zwaargewonden en doden vielen. Een dergelijk voorval vond op vijf maart 1667 plaats.

Soldaten amuseren zich voor een herberg.

Op zaterdagavond omtrent de klocke acht uren werd Huijbrecht Wigtricht bij de stadsherberg buiten de Sint Anthonispoort (de huidige Waag) op moordadelijke manier van het leven beroofd. De dader was na zijn daad met de noorderzon vertrokken.  De moord was blijkbaar van dien aard dat schout en schepenen een beloning uitloofden om de dader te pakken te krijgen. In het keurboek werd op maandag zeven maart de naam en het signalement van de moordenaar openbaar gemaakt:

Alsoo seker persoon genaemt Jacobus de Vries van Gorcum, soldaet onder de Heer Capitein Lambert Witsen, garnisoen houdende binnen deser stede, out omtrent 22 a 23 jaren, van middelmatige en gesette taille, met cort ongekrolt karstanje bruijn hair, sondert baert, ront van aensicht, gekleet met een bruijngrauw kleet en coussen met een wijde broek onder open.

Een kaartspeler kan zijn teleurstelling moeilijk voor zich houden.

Het werd door de heren van de Gerechte eenieder verboden om Jacobus de Vries in huis, woonplaatsen of elders te herbergen. Tevens werd het verboden om de verdachte met schepen, schuiten, wagen, karren of andersints te vervoeren ofte weg te brengen. Op overtreding stond een boete van 300 gulden. Aan diegene die Jacobus de Vries kon ‘aanbrengen’ bij de schout, sulx dat deselve in hechtenisse gerake, werden 100 zilveren ducatons uitgekeerd. Deze beloning werd beschikbaar gesteld door de stad. De aanbrenger kreeg de garantie dat zijn naam gesecreteerd (verzwegen) zou worden.

Het Sint Anthonieskerkhof (boven).

Huijbrecht Wigtricht werd, blijkens het begrafenisregister, op 8 maart 1667 begraven op het Sint Anthonieskerkhof. Bij zijn ‘inschrijving’ is niet alleen zijn beroep (voerman op Frankfoort) maar ook de doodsoorzaak opgetekend. Hij was door Jacobus de Vries met messteken om het leven gebracht. Het Sint Anthonieskerkhof lag tussen de Nieuwe Herengracht, Muidergracht, Nieuwe Keizersgracht en de Weesperstraat en werd geopend op 8 mei 1640. Op dit kerkhof werden de mensen begraven die niet over een eigen graf konden beschikken. In 1886 werd het kerkhof opgeheven nadat de stad had besloten dat begravingen binnen de stad niet meer toegestaan waren. Tegenwoordig is op deze plek het Hortusplantsoen gevestigd. Bij graafwerkzaamheden in het plantsoen worden nog geregeld botten gevonden.

8 (maart 1667) Huybert Wycktryng voerman op Frankfoort, dootgestocken buyten de ouwe poort.

Uit de archiefbronnen kon ik niet achterhalen of Jacobus de Vries bij de kladden is gegrepen. Hij komt in ieder geval niet voor in de justitie- en confessieboeken. De kans is groot dat hij zijn biezen heeft gepakt en elders zijn geluk is gaan beproeven.

Bronnen uit het Stadsarchief Amsterdam:

5020.16.154 (7-3-1667)

5001.1194.32 (8-3-1667)