Valsmunterij

De groeiende welvaart van Amsterdam had een grote aantrekkingskracht op mensen uit het buitenland. Duizenden immigranten arriveerden jaarlijks in de haven van Amsterdam op zoek naar een beter bestaan. Veel van hen hadden weinig kwaad in de zin maar sommigen begaven zich in het criminele circuit. Sommige misdrijven werden ongenadig hard bestraft. Een voorbeeld van een dergelijke misdaad wordt geïllustreerd door het verhaal van een immigrant van de Canarische Eilanden.

Abraham Henriques d’Assavedo werd op 29 januari 1700 verhoord door de schout. Abraham was 32 jaar oud en kwam van het eiland Tenerief alwaar hij een augustijner monnik was. Hij verklaarde dat hij in Vlaanderen bij een regiment soldaten terecht was gekomen en met deze groep drie jaar eerder in Amsterdam was aangekomen. Alhier bekeerde hij zich tot het Joodse geloof en werd volgens de traditie besneden. Blijkbaar beviel deze overstap toch niet. Een half jaar voor zijn confessie had hij zich weer bij het Christendom aangesloten.

Een echte duit van West-Friesland (bron: duiten.nl)

Abraham was aanvankelijk niet erg spraakzaam totdat de schout toestemming kreeg van de schepenen om de handen van Abraham te geselen omme hem doer pyne de waarhijt te doen seggen. De duimschroeven werden letterlijk bij hem aangedraaid waardoor hij een bekentenis aflegde. Dit gebeurde overigens in het bijzijn van notaris Pieter Padthuizen die als tolk fungeerde aangezien Abraham alleen de Spaanse taal vaardig was. Hij verklaarde dat hij, met hulp van een knecht, omtrent 200 guldens aan duiten had gemaakt. Deze duiten liet hij vervolgens door de Italiaanse jood Mordechaij Levi van Venetie op de markt brengen. Voor 22 valse duiten kreeg Abraham 20 echte duiten van Mordechaij. De duiten die Abraham sloeg waren allen van West-Friesland met het jaartal 1686. Waarschijnlijk is hij tegen de lamp gelopen omdat er überhaupt geen duiten van West-Friesland van 1686 bestaan. Abraham was, naar eigen zeggen, drie maanden bezig met deze valsmunterij.

Tegen valsmunterij werd hard opgetreden. In het vonnis van 1 april 1700 spraken de schout en schepenen van een saack van seer quaat gevolgh en in een stadt van reghten niet te leyden maar anderen ten exempel opt hooghste strafbaar […] omme te werden gebraght opt schavot voort raadhuijs deeser steede opgereght ende aldaar met den swaard en te werden gestraft dat er de doot naar volght. Abraham werd op het schavot, staande op de Dam, door de beul onthoofd. Dergelijke openbare bestraffingen werden vaak uitgesteld tot er een jaarmarkt of kermis was zodat er meerdere mensen op een dag ‘geholpen’ werden. Vanuit Haarlem kwam de beul naar Amsterdam om de lijfstraffen en executies uit te voeren. De beul uit Haarlem gold als de wreedste van alle beulen in Nederland. Hij belandde zelfs in onze taal als het gezegde ‘zo bruut als de beul van Haarlem’.

In het stadsarchief bevinden zich enkele gespecificeerde rekeningen van deze beul. In deze rekeningen wordt hij bewaarder van den scherpe swaarde genoemd. Hoewel het niet de executie van Abraham betreft, geeft een rekening uit 1698 een aardig beeld wat er komt kijken bij een onthoofding. Op 5 juli van dat jaar werd er iemand gedecapiteerd (onthoofd). Hier rekende de beul zes gulden voor. Daarnaast werd een bedrag in rekening gebracht voor het ‘kisten’ van de veroordeelde, het schoonmaken van het zwaard en voor het ‘mutsje’. Of het mutsje bestemd was voor degene die onthoofd werd om enigszins te kalmeren of voor de beul die niet herkend wilde worden is niet bekend.