Het is tegenwoordig heel normaal dat het gewone publiek de politie helpt bij het oplossen van een misdrijf. Hoge beloningen worden uitgeloofd voor de gouden tip die leidt naar de dader. Ook in het 17e-eeuwse Amsterdam was dit bij gruwelijk misdrijven het geval. In de winter van 1666 vond een dergelijk misdrijf plaats waarbij de stad een beloning uitloofde voor de gouden tip.
De dienstmeid Jannitge, afkomstig uit Arnhem, was woonachtig en werkzaam in het huis van Jan Henrickszoon Coning. Deze man was waard (kastelein) in een kroeg in de Warmoesstraat daer de Coning van Engeland uithangt. Waar hij woonde wordt echter niet genoemd. In de nacht van 26 op 27 februari 1666 werd in zijn woonhuis één van zijn kinderen door de dienstmeid in het privaat (toilet) gesmeten en is aldaar gesmoord (gestikt). De volgende dag werd het lichaam van het kind in het privaat teruggevonden, maar de dienstmeid had inmiddels haar biezen gepakt.
De leden van de rechtbank waren van mening dat een dergelijke daad niet alleen gantsch tegen de natuur ende aftschricklijck maar oock op ’t allerhoogste strafbaer ingaat. Aangezien de dienstmeid nog niet was gevonden werd het een ieder verboden om haar in huis, hoven of woonplaats te herbergen. Tevens was het niet toegestaan haar met schepen, schuijten, wagens oft karren, oft anderssints, te vervoeren oft wegh te brengen. Bij overtreding van bovengenoemde feiten werd een boete van 600 gulden opgelegd. Dat is omgerekend naar de huidige valuta ruim 13.000 euro(!).
Ducaton van Utrecht 1666 (63 stuiver)
Degene die wist waar de dienstmeid zich bevond en haar bij justitie zal comen aenbrengen, zulx dat dezelve in hechtenisse geraecke werd een vereeringe van eenhonderd zilveren ducatons in het vooruitzicht gesteld die promptelijck van stadtswegen zal werden toegetelt. Een ducaton had een nominale waarde van 63 stuivers wat dus neerkomt op een bedrag van 315 gulden. De aangever hoefde overigens niet bang te zijn voor een vergeldingsactie aangezien de aenbrengers naam gesecreteerd werd. Je kon dus anoniem ‘aangifte’ doen. In de confessie- en justitieboeken ben ik de dienstmeid niet tegengekomen. Haar gruweldaad is dus onbestraft gebleven.
Bronnen uit het Stadsarchief Amsterdam:
SAA: 5020.16 (keurboek) 121 2-3-1666
1 comment for “Kind in privaat”